ساختار بدن هر انسان به گونه ای آفریده شده است که با نور طبیعی در طول روز انرژی، نشاط و هشیاری بیشتری پیدا می کند و با تاریک شدن هوا و آغاز شب در نتیجه عملکرد هورمون خواب یا ملاتونین، بدن برای خواب شبانه مهیا می شود. بسیاری افراد تا ساعتها پس از غروب آفتاب نیز ممکن است به دلایل متعدد افراد از خوابیدن اجتناب کنند و محیط را با استفاده از نورهای مصنوعی روشن نگه دارند؛ این نور ها می توانند تاثیرات مخربی بر کیفیت خواب انسان داشته باشند. در ادامه این مطلب قصد داریم تا به بررسی بیشتر نقش نور در بهبود کیفیت خواب بپردازیم و شما را برای خرید لامپ مهتابی یا ال ای دی برای اتاق خواب راهنمایی کنیم.
تأثیر نور بر کیفیت خواب
در حالت عادی با ورود نور به چشم انسان، پیام هایی توسط برخی سلول های شبکیه به مغز منتقل می شود و با توجه به میزان و نوع نور دریافتی، مغز برداشتی از زمان پیدا کرده و متناسب با آن فرمان هایی را به اندام های مختلف صادر می کند. این مکانیسم چنانچه تنها در معرض نور طبیعی قرار داشته باشیم، با توجه به طلوع و غروب خورشید می تواند خواب و بیداری انسان را به طور نرمال تنظیم کند. امروزه با به کارگیری نور های مصنوعی تا حد زیادی ریتم طبیعی خواب بدن به هم می ریزد و باید تلاش کرد که نور استفاده شده در محیط زندگی و اتاق خواب کمترین اثر مخرب را بر روی کیفیت خواب ما داشته باشد تا از مشکلاتی مانند بی خوابی، افزایش وزن، متابولیسم بد، مشکلات قلبی و عروقی، افزایش خطر سرطان و تغییر روحی روانی ناشی از خواب ناسالم جلوگیری شود.
نور چه تاثیری بر چرخه خواب دارد؟
نور و چرخه خواب
همان گونه که می دانید، بدن انسان دارای یک ساعت طبیعی یا ریتم شبانه روزی است که به واسطه آن بسیاری از فعالیت های بدن از جمله خواب و بیداری را کنترل می کند. بر اساس برخی تحقیقات مشخص شده است که بخشی از مغز به نام ضربان ساز شبانه روزی، زمانی که پیام دریافت نور را از شبکیه دریافت می کند، با تجزیه و تحلیل این نور زمان روز را تشخیص می دهد و متناسب با آن پیام هایی را به بخش های مختلف بدن ارسال می کند.
در حالت طبیعی چرخه خواب انسان با توجه به فرایند گفته شده تحت تاثیر قرار می گیرد و با طلوع یا غروب خورشید، خواب ما نیز تحت تاثیر قرار می گیرد؛ با این وجود امروزه نورهای مصنوعی که در خانه ها استفاده می کنیم، به شدت بر عملکرد مغز در این زمینه تاثیر گذاشته و چرخه خواب ما را به هم ریخته اند و این تاثیر منفی به خصوص در استفاده نابجا از نور در اتاق خواب بیشتر موجب کاهش کیفیت خواب خواهد شد.
نور و سلامت روان
علاوه بر این که تاثیر نور بر روی سلامت جسمی انسان ثابت شده است، رفتار و روان هر فرد نیز متاثر از میزان و نوع نوری است که دریافت می کند. نتایج برخی بررسی ها نشان می دهد که چنانچه در محیط زندگی خود میزان کافی نور طبیعی دریافت کنیم، در برابر چالش های مختلف زندگی منطقی تر بوده و صبر و تحمل بیشتری خواهیم داشت. علاوه بر آن وجود نور کافی موجب بهبود رفتار و میزان سطح انرژی انسان نیز خواهد شد. در مقابل نور کم اغلب موجب افسردگی ، تشدید برخی اختلالات روانی، کاهش اشتها، کاهش سطح انرژی بدن و مشکلات خواب نیز می شود.
همان طور که گفته شد اختلال در نور محیط زندگی انسان موجب تغییرات ریتم شبانه روزی بدن می شود و این به هم ریختگی چرخه خواب نیز با سلامت روان رابطه مستقیم دارد. به عنوان مثال در فصل هایی که طول روز کوتاه است با موارد بیشتری از اختلال افسردگی فصلی در بین افراد روبرو خواهیم بود که یکی از دلایل عمده آن کاهش مدت زمانی است که نور طبیعی به بدن انسان می رسد.
نورپردازی چه تاثیری بر کیفیت خواب دارد؟
نورپردازی مناسب اتاق خواب و تاثیر آن بر کیفیت خواب
از جمله عوامل مهم در بهبود کیفیت خواب شبانه، نور پردازی مناسب اتاق خواب است. این تناسب به عواملی مانند انتخاب صحیح رنگ و شدت نور محیط وابسته است که در ادامه به بررسی بیشتر این موارد خواهیم پرداخت؛
انتخاب رنگ نور و تأثیر نور بر کیفیت خواب
انتخاب رنگ مناسب نور در اتاق خواب را می توان اصلی ترین نکته در نورپردازی این محیط به شمار آورد. به طور معمول مناسب ترین رنگ لامپ برای اتاق خواب رنگی شبیه به نور طبیعی خورشید است؛ لامپ های رشته ای بیشترین نزدیکی را با طیف نور خورشید دارند اما به دلیل مصرف بالا، این گونه لامپ ها کمتر مورد استفاده قرار می گیرند. البته به عنوان جایگزین آنها می توان از چراغ های ال ای دی برای اتاق خواب استفاده نمود. علاوه بر آن برای لامپ های شب خواب نیز بهتر است از نور های آبی ملایم که آرامش بخش هستند، استفاده نمود.
علاوه بر رنگ نور به کار رفته در اتاق، بازتاب نور بر روی دیوار یا دیگر وسایل نیز باید مورد توجه قرار گیرد. به عنوان مثال می توان از لوستر هایی که نور را به سقف می تابانند و نور ملایم تری ایجاد می کنند در اتاق خواب برای نور پردازی آرامش بخش استفاده کرد.
شدت نور مناسب و تأثیر نور بر کیفیت خواب
در کنار انتخاب رنگ نور مناسب، لازم است تا شدت نور اتاق خواب نیز به صورت استاندارد تنظیم شود. به همین منظور باید دقت شود که تعداد لامپ ها به گونه ای انتخاب شود که نور کافی محیط تامین شود؛ چرا که کمبود یا نور بیش از حد، هر دو می توانند تاثیرات منفی بر کیفیت خواب انسان داشته باشد. یکی از راههای موثر برای تنظیم شدت نور استفاده از دیمر برای لامپ هاست. امروزه برند های متعددی وجود دارد که لامپ های کم مصرف یا ال ای دی با قابلیت اتصال به دیمر تولید می کنند و می توان از این قبیل تجهیزات برای کنترل بیشتر شدت نور در اتاق خواب استفاده نمود.
نتیجه گیری
همان طور که گفته شد، نور محیط از جمله موثرترین عواملی است که در طول شب و روز می تواند بر کیفیت خواب انسان تاثیر گذار باشد. به طور معمول ساعت طبیعی درونی بدن با واکنش به نور دریافتی خواب و بیداری انسان را تنظیم می کند و با دخالت نورهای مصنوعی این تعادل به هم خواهد ریخت. انسان می تواند با استفاده صحیح از نورپردازی محل زندگی خود و به خصوص اتاق خواب، تا حد زیادی موجب افزایش کیفیت خواب خود شود. در این مطلب سعی شده است تا با بررسی بیشتر نقش نور در بهبود کیفیت خواب، روش های موثری برای افزایش این کیفیت بیان شود.
سوالات متداول
- نور اتاق خواب چه تاثیری در کیفیت خواب انسان دارد؟
به طور کلی بهتر است که اتاق خواب برای خواب شبانه کاملا تاریک باشد؛ البته استفاده از یک شب خواب با نور ملایم و کم آبی رنگ نیز مشکلی در کیفیت خواب ایجاد نخواهد کرد. البته برای خواب های کوتاه میان روز، برای جلوگیری از خواب عمیق و طولانی می توان از نور کم در اتاق خواب نیز استفاده نمود.
- چرخه خواب انسان چه ارتباطی با نور دارد؟
در حالت طبیعی مغز انسان بر اساس میزان نوری که از طریق چشم ها دریافت می کند، ساعت طبیعی بدن برای خواب و بیداری را تنظیم می کند. دخالت انسان با استفاده از نورهای مصنوعی در طول شبانه روز تاثیرات مخربی بر کیفیت خواب انسان خواهد داشت و باید با رعایت اصولی مانند انتخاب رنگ و شدت مناسب نور این تاثیرات منفی را به حداقل رساند.