در هر ساختمانی همواره احتمال وقوع حوادث مختلف وجود دارد و شرایطی از قبیل خاموشی، جمع شدن دود ناشی از آتش سوزی، نا آشنا بودن به راههای خروجی ساختمان و اضطراب حادثه باعث اختلال در تخلیه سریع ساختمان خواهد شد؛ با توجه به این احتمالات ضروری است تا قبل از بروز چنین حوادثی، اقدامات و تمهیدات لازم از جمله نورپردازی ایمنی اندیشیده شود تا آسیب و خسارات به حداقل برسد.
یکی از این اقدامات طراحی و اجرای نورپردازی‌های اضطراری است که موجب خواهد شد تا در شرایط قطع برق و از کار افتادن سیستم اصلی روشنایی ساختمان، راههای خروج و محل‌های خطر آفرین را روشن کند. در ادامه این مطلب به بررسی بیشتر نقش نورپردازی ایمنی و افزایش ایمنی در هر ساختمان خواهیم پرداخت؛
اهمیت نورپردازی ایمنی
عملکرد نورپردازی اضطراری یا ایمنی بدین صورت است که با قطع برق به هر دلیلی، این سیستم فعال می‌شود و روشنایی مورد نیاز برای محل‌ها مشخص شده را تامین می‌کند. این نورپردازی باید به گونه ای طراحی شود تا به صورت خودکار در زمان خاموشی ناشی از حوادث مختلف شروع به کار کند و شرایط را برای ترک ایمن افراد از ساختمان فراهم کند. طراحی نورپردازی ایمنی برای حفاظت از سلامت افراد در هنگام وقوع حادثه از اهمیت زیادی برخوردار است و نباید در نورپردازی ساختمان نادیده گرفته شود.
ایمنی در خانه
همان طور که گفته شد؛ مهمترین کارکرد وجود نورپردازی ایمنی در خانه، جنبه ایمنی آن است. زمانی که به دلایل مختلف از جمله اختلال در شبکه برق رسانی؛ سیل یا زلزله و مانند آنها جریان اصلی روشنایی خانه قطع می‌شود، به منظور جلوگیری از ایجاد اضطراب و مشکل در هنگام خروج از منزل یا تردد در منزل لازم است تا نورپردازی اضطراری به صورت اتوماتیک روشن شود تا خطرات ناشی از تاریکی مطلق را کاهش دهد.
با توجه به این نیاز امروزه در اغلب ساختمان‌های جدید ساز، سیستم روشنایی ایمنی به عنوان یکی از پیش فرض‌های طراحی نورپردازی در نظر گرفته شده و در کنار شبکه روشنایی اصلی ساختمان اجرا می‌شود.
ایمنی در محیط کار
در محیطهای کاری نیز مانند هر فضای دیگری بروز شرایط بحرانی و حوادثی مانند آتش سوزی می‌تواند موجب قطع جریان برق و روشنایی شود و در چنین شرایطی برای جلوگیری از اضطراب کارکنان و اختلال در خروج اضطراری آنها از محل کار و مکانهای خطر آفرین و تاریک، نیاز است تا سیستم‌های نور پردازی اضطراری را راه اندازی کنیم.
به همین منظور باید مسیر فرار و خروج از محیط کار با استفاده از چراغهای اضطراری به طور کامل پوشش داده شود و درب‌های خروجی نیز به کمک تابلو‌ها و چراغهای مخصوص به طور واضح مشخص شوند.
همچنین زمانی که دود ناشی از آتش سوزی سالن‌ها و معابر محیط کار را پر کرده باشد، تنها چراغهای اضطراری خروج که به رنگ سبز باشند، قابل رویت هستند و می‌توانند در کمک به کارکنان یا ماموران آتش نشانی در تخلیه سریعتر محل نقش موثری داشته باشند. با خرید لامپ مهتابی می‌توانید چراغ‌هایی به این در محیط کارتان تعبیه کنید.
انواع سیستم های نورپردازی ایمنی
برای داشتن روشنایی اضطراری در هر ساختمان راهکارهای مختلفی وجود دارد که در ادامه به بررسی دو مورد از کاربردی‌ترین آنها می‌پردازیم:
نورهای خروج اضطراری
سیستم‌های نورپردازی خروج اضطراری به منظور راهنمایی سریع افراد به سمت درب‌های خروجی راه اندازی و اجرا می‌شود. در طراحی چراغهای خروج باید به نکات زیر توجه داشت:
- راههای فرار و خروج باید از روشنایی مناسبی برای خروج اضطراری برخوردار باشند تا با کمترین خطر و مشخص بودن موانع بتوان محل را ترک کرد
- مسیر دسترسی به کلید‌های اعلام حریق در راههای خروج باید روشن باشد
- در تمامی مسیرهای منتهی به بیرون و تقاطع‌ها باید جهت مسیر خروج با علائم و تابلوهایی مشخص شود؛ این علائم باید برای دید بهتر در ارتفاع تقریبا 2 متری نصب شوند.
- به دلیل مشکل در تشخیص تابلوهای نجات در زمان آتش سوزی؛ لازم است تا روشنایی ایمنی بر روی زمین یا در ارتفاع پایین نیز تعبیه شود*
چراغهای امنیتی
چراغهای امنیتی در محیط‌هایی به کار می‌روند که احتمال بروز خطر در صورت بروز خاموشی وجود دارد، مانند محوطه اطراف دستگاه‌های متحرک، حوضچه‌های مواد مذاب یا مایعات شیمیایی؛ علاوه بر آن در محیطهای اداری و کاری، صحنه‌های تئاتر یا زمین‌های ورزشی نیز معمولا از چراغهای ایمنی استفاده می‌شود تا در صورت قطعی برق بتوان برای مدت زمان محدودی فعالیت در حال انجام را ادامه داد.
البته این استمرار فعالیت تنها در شرایطی انجام می‌شود که خطری در این مکان‌ها وجود نداشته باشد و برای جلوگیری از ضرر اقتصادی تا وصل شدن دوباره روشنایی از این چراغهای امنیتی استفاده می‌شود.
به بیان دیگر این چراغهای امنیتی را می‌توان به عنوان چراغهای جایگزین نیز در نظر گرفت که با قطع روشنایی اصلی با استفاده از منبع برق مجزایی که دارند؛ در مدار قرار می‌گیرند و روشنایی مورد نیاز را برای مدتی محدود فراهم می‌کنند. با خرید لامپ LED می‌توان از این چراغهای امنیتی استفاده کنید.
نصب و نگهداری سیستم های نورپردازی ایمنی
یکی از استانداردهای نورپردازی در ساختمان‌های مدرن استفاده از سیستم‌های نور پردازی اضطراری است و برای راه اندازی و نگهداری اصولی چنین سیستم‌هایی توجه به برخی نکات ضروری است که در ادامه به بررسی بیشتر آنها خواهیم پرداخت؛
استانداردهای نصب
چنانچه قصد نصب و راه اندازی سیستم‌های نورپردازی ایمنی در ساختمان را داشته باشید، لازم است تا نکات زیر را رعایت نمایید:
- روشنایی اضطراری و ایمنی باید در تمامی طبقات ساختمان و به خصوص بالای درب‌های خروجی نصب شود
- چراغهای خروج اضطراری باید با نوشته‌هایی به رنگ سفید و با ضخامت حداقل 2 سانتی متر در پس زمینه سبز رنگ طراحی و نصب شوند و حتما کلمات خروج یا راه پله اضطراری بر روی آنها درج شود
- جهت خروج باید بر روی چراغهای فرار اضطراری ساختمان مشخص شود
- روشنایی چراغ اضطراری در راه پله‌ها 40 وات، کنار هر پله 10 وات و سایر چراغهای اضطراری 25 وات استفاده شود
- در هر پاگرد راه پله باید یک چراغ سفید اضطراری و یک چراغ خروجی قرار داشته باشد
- تمامی چراغهای اضطراری باید به منبع برق اضطراری ساختمان متصل باشند
- میزان روشنایی علائم اضطراری نباید کمتر از 54 لوکس باشد.
- در همه راههای فرار و معابر ساختمان، از یک چراغ اضطراری سفید به ازای هر 24 متر طول راهرو به کار گرفته شود
- تمامی مسیرهای خروج باید با استفاده از فلش‌های جهت فرار از ساختمان را به صورت واضح نشان دهند و این علائم باید با چراغهای اضطراری روشن شوند.
برنامه ریزی نگهداری
برای اینکه سیستم‌های نورپردازی ایمنی در هر ساختمان همواره در دسترس باشند و در مواقع مورد نیاز به درستی کار کنند، لازم است تا برخی بازدیدهای دوره ای به صورت منظم انجام شود تا در صورت وجود ایراد و نقص در تجهیزات، اقدامات مورد نیاز برای برطرف کردن این نواقص انجام شود. به طور کلی برای نگهداری این تجهیزات باید فعالیت‌های زیر انجام شود:
- در فواصل زمانی مشخص و هر چند ماه یکبار عملکرد تمامی چراغهای اضطراری، منابع تغذیه، باتری ها، سیم کشی و دیگر تجهیزات بررسی شود
- سطوح چراغ‌ها به صورت دوره ای تمیز شوند تا در مواقع ضروری سطح روشنایی لازم را داشته باشند
- باتری‌ها از نظر میزان شارژ گیری و ظرفیت ذخیره برق بررسی شده و در صورت پایان طول عمرشان، تعویض شوند
- هر چند وقت یکبار تجهیزات و چراغهای اضطراری آزمایش شوند و تمرین‌های فرار شبیه سازی شوند و نتیجه عملکرد سیستم یادداشت شود. این آزمایش‌ها باید هم به صورت دستی و هم خودکار انجام شوند.
نتیجه گیری
امروزه یکی از اصول طراحی نورپردازی ساختمان ها، به کارگیری نورپردازی ایمنی است. استفاده از این سیستم به افراد کمک می‌کند تا در شرایط خاموشی و حوادث غیر قابل پیش بینی، روشنایی لازم برای خروج سریع از ساختمان را فراهم می‌کنند و علاوه بر آن چراغهای ایمنی موجب می‌شوند تا در مکان‌هایی که احتمال خطر وجود دارد، روشنایی لازم ایجاد شود.
در برخی موارد از سیستم‌های نورپردازی اضطراری برای جلوگیری از قطع فعالیت‌های کاری نیز استفاده می‌شود. در این مطلب تلاش شده است تا به صورت مختصر به اهمیت استفاده از نورپردازی ایمنی در محیطهای مختلف و نکات مهم در مورد نصب و نگهداری این سیستم‌ها پرداخته شود. فراموش نکنید که برای راه اندازی چنین سیستم‌هایی لازم است تا از افراد متخصص کمک بگیرید تا در مواقع بحرانی که نیاز به کارآیی صحیح این مجموعه خواهید داشت، با مشکل مواجه نشوید.
سوالات متداول
- مهمترین دلایل استفاده از نورپردازی ایمنی کدامند؟
روشن کردن محیطهای مختلف در زمان خاموشی برق، کمک به تخلیه سریعتر افراد از ساختمان در زمان حوادثی مانند آتش سوزی، روشن کردن مکانهای پر خطر در زمان قطع برق، استفاده به عنوان روشنایی جایگزین در زمان خاموش روشنایی اصلی مانند مسابقات ورزشی یا اجراهای تئاتر
- چه عواملی می‌تواند منجر به قطع شبکه روشنایی اصلی شود؟
بروز اختلال در شبکه توزیع برق شهری، بروز اختلال در سیستم داخلی روشنایی ساختمان، وقوع حوادثی مانند سیل، زلزله یا آتش سوزی که موجب خاموشی خواهند شد.