نور به عنوان عنصری موثر در طراحی محیط های مختلفی از جمله باغ، ویلا و فضاهای باز همواره مورد توجه بوده است؛ یک نورپردازی باغ صحیح و اصولی علاوه بر تامین روشنایی می تواند موجب زیبایی بیشتر محیط و ایجاد حس امنیت در تاریکی شب شود. امروزه وسایل روشنایی مختلفی از جمله چراغ های پایه ای و لامپ ال ای دی حبابی؛ لامپ های دیواری یا زمینی برای طراحی سیستم روشنایی فضاهای باز و باغ ها به کار گرفته می شود که محیطی جذاب و آرامش بخش را برای ما فراهم می کنند. در ادامه این مطلب به بررسی بیشتر نحوه نور پردازی در فضای باز و باغ خواهیم پرداخت.
انواع نورپردازی در فضای باز
به طور کلی اصول نور پردازی داخل ساختمان با نورپردازی در فضای باز در برخی موارد متفاوت است و شرایط فیزیکی محیط بیرون و گستردگی اجرای المان ها در فضای باز نیاز به رعایت برخی نکات خواهد داشت که در دو بخش نورپردازی باغ و نور پردازی فضای های باز مورد بررسی قرار می گیرد:
نورپردازی برای باغ ها
اجرای پروژه های نورپردازی در محیط باغ اغلب به دلایل زیر انجام می شود:
- ایجاد روشنایی در محیط باغ و جلب توجه مخاطب به برخی بخش ها یا المان ها
- روشن کردن معابر درونی باغ برای رفت و آمد راحت تر
- زیبایی و نشان دادن نمای بیرونی باغ
برای رسیدن به چنین اهداف طراحان از چراغ ها و منابع نور مختلفی استفاده می کنند و با توجه به عواملی از قبیل نوع طراحی، وسعت باغ و سلیقه و بودجه کار فرما، معمولا انواع متعددی از چراغ ها را در نورپردازی به کار می برند که از جمله مهمترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چراغ آویز
- چراغ دیواری
- چراغ چمنی
- چراغ ایستاده
- چراغ حباب دار
- لامپ ریسه ای
نورپردازی در فضای عمومی چه اصولی دارد؟
نورپردازی برای فضاهای باز عمومی
نورپردازی برای فضاهای باز عمومی نوعی دیگر از نور پردازی است که بسته به نوع محیط، وسعت و کاربری مورد نظر طراحی و اجرا می شود. فضاهایی از قبیل پارک ها، بوستان های جنگلی یا زمین های بازی جزء این دسته از اماکن به شمار می آیند که به منظور تامین روشنایی و ایجاد امنیت بیشتر مردم نیاز ویژه ای به انواع منابع نور دارند. بیشترین تجهیزات نورپردازی که در این فضاها استفاده می شود، عموما از نوع چراغ های پایه ای می باشد و برای روشنایی هایی با دامنه بیشتر از انواع نور افکن های پروژکتوری نیز استفاده می شود؛ البته در فضاهای باز شهری از نورپردازی های تزئینی برای زیبا سازی بیشتر نیز کمک گرفته می شود.
طراحی نورپردازی باغ
همان گونه که گفته شد برای داشتن نورپردازی صحیح و کاربردی در محوطه باغ لازم است تا جزئیاتی مانند مساحت باغ، تعداد و نوع درختان در نظر گرفته شود؛ ضمن آنکه به دلیل باز بودن محیط و وجود عواملی مانند رطوبت، و باران و برف، باید موارد ایمنی با دقت مورد توجه قرار گیرد. در ادامه به بررسی بیشتر اصول طراحی نورپردازی باغ و نکات ایمنی در این طراحی خواهیم پرداخت:
اصول طراحی
رعایت اصول طراحی در نورپردازی محیط باغ علاوه بر روشن کردن فضا در ایجاد زیبایی بصری محیط نیز تاثیر بسیار زیادی دارد؛ توجه به شدت و کمیت نور در تمامی نقاط باغ، همچنین رعایت تناسب در استفاده از چراغ های مختلف باید به درستی انجام شود. علاوه بر آن توجه به رنگ نور ها، جلوگیری از ایجاد نورهای خیره کننده و یکنواخت بودن نورهای طراحی شده نیز از دیگر اصولی است که در اجرای نورپردازی باغ ها باید مد نظر قرار بگیرد.
از جمله مهمترین اصل های طراحی نورپردازی، توجه به لایه های نور استفاده شده در باغ است؛ به طور کلی نور های به کار رفته در محیط های بازی مانند باغ به سه دسته زیر تقسیم بندی می شوند:
- نورپردازی وظیفه ای که به منظور هدفی خاص مانند نورپردازی یک مسیر پیاده روی در باغ ایجاد می شوند.
- نورپردازی کلی که برای روشن کردن کلی فضای باغ در محیط تعبیه می شود
- نورپردازی تاکیدی که اغلب برای توجه ویژه به یک المان یا فضا در باغ به کار می رود و معمولا از نور افکن هایی با سایز های مختلف، برای این لایه از نورپردازی استفاده می شود
نباید فراموش کرد که نورپردازی باغ باید بتواند در هر سه زمینه تامین روشنایی کلی، توجه به المان های خاص و همچنین روشنایی معابر به درستی وظیفه خود را انجام دهد.
چه نکات ایمنی در طراحی نورپردازی باغ باید در نظر گرفته شوند؟
نکات ایمنی
توجه به ایمنی در استفاده از منابع نور در محیط باغ موجب می شود تا احتمال بروز خطرات مختلفی از جمله برق گرفتگی یا سایر حوادث کاهش پیدا کند. از جمله مهمترین نکات ایمنی در نور پردازی هر باغ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چراغ ها باید نسبت به آب و رطوبت محافظت شوند؛ به عنوان مثال لامپ های آویز باید زیر سقف استفاده شوند یا دارای پوشش های ضد آب باشند.
- از ایجاد آلودگی های نوری که موجب خستگی و آسیب به چشم ها می شود، جلوگیری شود؛ به همین منظور باید چراغ ها با موقعیت مناسب نسبت به هم نصب شوند، از حباب های محافظ استفاده شود.
- تا حد امکان از لامپ هایی با وات پایین استفاده شود.
- از سیستم کنترل هوشمند چراغ ها یا تایمر های اتوماتیک استفاده شود.
همان طور که گفته شد توجه به ایمنی در برابر رطوبت اولین نکته ای است که در امنیت نورپردازی باغ ها باید مورد توجه قرار گیرد؛ به طور معمول لامپ هایی که دارای درجه حفاظتی حداقل IP44 هستند برای استفاده در فضای باغ و ویلا مناسب می باشند، اما در صورتی که در فضای باغ استخر نیز وجود داشته باشد، بهتر است تا از چراغ هایی که دارای کلاس حفاظتی IP65 بوده و ایمنی بیشتری نسبت به رطوبت دارند، استفاده شود. علاوه بر این اتصال صحیح لامپ ها و سیم کشی ایمن در محیط باغ نیز نباید فراموش شود.
نتیجه گیری
توجه به زیبایی باغ ها و فضا های باز همواره مورد توجه مالکان یا طراحان قرار داشته است و از جمله مهمترین عوامل در ایجاد یک نمای بصری دلنشین برای چنین مکان هایی، نوع نورپردازی است که به خصوص شب ها می تواند علاوه بر روشن کردن عمومی، محیطی زیبا و چشم نواز برای بازدید کننده ایجاد نماید. برای رسیدن به چنین هدفی اغلب از انواع چراغ های باغی، چمنی یا لامپ های محوطه ای استفاده می شود. در این مطلب تلاش شده است تا به صورت مختصر اهمیت طراحی نورپردازی در فضای باز و باغ ها، اصول این طراحی و نکات ایمنی که باید به آنها توجه شود، مورد بررسی قرار گیرد. باید توجه داشت که همچنان که یک طراحی اصولی می تواند موجب روشنایی محیط، زیبایی بصری و ایجاد امنیت در محوطه شود، استفاده نادرست از نور پردازی می توانند سبب آزار چشم، مصرف بی رویه برق و ناهنجاری های بصری شود. به همین دلیل بهتر است تا برای طراحی نور پردازی در باغ یا فضاهای باز از مشورت افراد متخصص استفاده شود تا نتیجه مطلوب به دست آید.
سوالات متداول
- برای کدام بخش از نورپردازی باغ می توان از نورافکن استفاده کرد؟
برای تاکید بر روی برخی المان ها یا بخش های باغ یا پر رنگ کردن برخی جزئیات یا مناظر باغ می توان از نور افکن ها در رنگ های مختلف استفاده کرد.
- مهمترین اصول طراحی و نورپردازی در فضای باز کدامند؟
از جمله مهمترین این اصول می توان به انتخاب منبع مناسب، استفاده از وسایل ایمن، انتخاب رنگ نور مناسب و انتخاب صحیح محل نصب تجهیزات نورپردازی اشاره کرد.